سرمایه گذاری در استارت آپ ها
استارت آپ در حقیقت نوعی از شرکت است که نوپا میباشد و با یک ایده اولیه کار خود را شروع میکند و ایده منحصربهفرد به تنهایی نمیتواند ضامن موفقیت یک استارت آپ باشد. هر استارتاپ در مسیر پرپیچ و خم کارآفرینی می بایست به یکسری نکات مهم توجه کند، برای دانستن آن مقاله نکاتی که هر استارتاپی باید بداند را مطالعه نمائید. ایده قدم اول است و پساز آن راهی طولانی برای رسیدن به مقصد موفقیت وجود دارد، یکی از قدمهای مهم، سرمایهگذاری است. سرمایه گذاری در استارتاپ ها یکی از مهمترین مسایل پیش رو می باشد تا با استفاده از سرمایه و فراهم آوردن امکانات لازم بتوان ایده ذهنی را به مرحله تجاری شدن و درآمدزایی رساند. با مطالعه معرفی چند استارتاپ موفق ایرانی با چند استارتاپ موفق که مسیر سخت کارآفرینی را با موفقیت طی نمودند آشنا شوید. بررسی مسیر موفق ها همیشه دارای نکات ارزشمندی است.
استارتاپها به دلیل آنکه اغلب از گروههای کوچک و جوان تشکیل شدهاند، سرمایه چندانی در دست ندارند و برای تحقق ایدههای تجاری خود نیاز به جذب سرمایه دارند. اما همانطور که احتمالا حدس میزنید، جذب سرمایه برای استارتاپها اصلاً کار سادهای نیست چرا که ریسک سرمایهگذاری بر روی کسبوکارهای نوپا به راحتی توسط سرمایهگذاران پذیرفته نمیشود. به همین خاطر استارتاپها باید تا حد ممکن فضایی را ایجاد کنند تا سرمایهگذاران استارتاپ بتوانند به موفقیت ایدههای تجاری آنها اعتماد داشته باشند. به بیان بهتر، راز اصلی جذب سرمایه، در جلب اعتماد سرمایهگذار استارتاپ به روش درست آن نهفته است.
نحوه سرمایهگذاری در استارتاپ ها باید به روش مناسبی صورت پذیرد تا ایده اولیه به ثمر برسد و کارآفرین و سرمایهگذار به سود زیادی دست پیدا کنند. یک سرمایه گذار به منظور بررسی اینکه یک استارتاپ ارزش سرمایه گذاری دارد، عوامل مهمی را در نظر می گیرد بدون شک تیم، بازار، محصول، مدل کسب و کار از عوامل مهمی هستند که در صورتی که درست و بهینه باشند ارزش استارتاپ را به منظور سرمایه گذاری بالاتر می برند.
سه راه اصلی برای به دست آوردن سرمایه
سرمایه گذاری شخصی
در موارد معدودی برخی از کارآفرینان، سرمایه لازم برای ادامه کار را دارند و یا به دلیل اینکه ایده شان کم سرمایه است نیازی به حمایت مالی ندارند.
به روش سرمایهگذاری از جیب خود کارآفرین، سرمایهگذاری شخصی میگویند. البته الزامی هم نیست که حتما پول خودتان باشد. میتوانید از دوستان، آشنایان و خانواده تان هم کمک بگیرید. سرمایهای که شما از طریق سرمایه شخصی به دست میآورید ممکن است حتی مبلغ خیلی بالایی نباشد اما حداقل هزینههای ضروری و اساسی شما مثل هزینه راهاندازی وبسایت یا خرید مواد اولیه (اگر لازم باشد) را تامین کند.
درصورتیکه کارآفرین سرمایه بیشتری داشته باشد برای تبلیغات و بازاریابی نیز نیازی به گذاشتن وقت و جذب سرمایهگذار ندارد و تمام تمرکز خود را در اجرا و عملی کردن ایده خود میگذارد. بازاریابان و کارآفرینان متخصص به این اعتقاد دارند که هرچه یک استارت آپ بتواند هزینههای خودش را از طریق سرمایه شخصی تامین بکند به هماناندازه قویتر بوده و شانس بیشتری برای موفقیت دارد. اما باید بخاطر داشته باشید که فرایند سرمایه شخصی کمی کند است چون معمولا سرمایه شخصیای که افراد دارند آنقدر زیاد نیست که بتوانند کارها را خیلی سریع پیش ببرند و باید به مرور زمان از آن استفاده کرد.
همچنین سرمایه شخصی همیشه بهصورت نقد نیست و گاهی شامل داراییهای افراد مانند ماشین، خانه، طلا و … میباشد که تبدیل کردن آن به پول نقد پروسهای زمانبر بوده و بهصورت آنی در دسترس قرار نمیگیرد.
وام و سرمایه بیرونی
سرمایه بیرونی همان قرض است که شما میگیرید و بعد از مدتی آن را پس میدهید. معمولا استفاده از سرمایه بیرونی (به جای سرمایه شخصی) کمی سریعتر و راحتتر است چون مجموعهها و سازمانهای زیادی مانند صندوقهای مالی یا بانکها وجود دارند که این کار را انجام میدهند.
وام زمانی کارساز است که به سود یا بازده مالی تبدیل شود و علاوه بر کسب درآمد بیشتر بتوان از خودش، خودش را پرداخت کرد.
شراکت در سهام
سرمایهگذار با متقبل شدن بخشی از هزینهها و حمایت مالی از استارت آپ در سهام آن شریک میشود. به نسبت پولی که سرمایهگذاری میشود، سهام استارت آپ به سرمایهگذار منتقل می شود. تعداد افراد یا سازمانهایی که حاضر باشند با چنین شرایطی سرمایهای در اختیار شما بگذارند خیلی کم است اما کارآفرینان علاقه خاصی به این روش دارند چون که در این روش، نیازی نیست که شما سرمایه دریافتیتان را در مدتی کوتاه بصورت یکجا یا قسطی پس بدهید.
معمولا شرکتها و مجموعههایی از گزینه شراکت در سهام استفاده میکنند که کسب و کارشان برای کسب درآمد نیاز به زمان نسبتا طولانی داشته باشد. چنین اقدامی سبب میشود تا سرمایهگذاران تا حد زیادی از بازگشت سرمایه اولیه خود مطمئن شوند و اعتماد آنها برای سرمایهگذاری در استارتاپ شما بیش از پیش تقویت شود مزیت شراکت در سهام این است که زمانی که شما شخص دیگری را به عنوان سهامدار وارد استارت آپ خودتان میکنید در حقیقت از بازار و تجربه و تخصص او هم میتوانید استفاده کرده و رشد سریعتری داشته باشید. این روش معایبی هم دارد و آن اینکه کارآفرین مجبور است تا انتهای کار با شخص یا اشخاص دیگری سهیم باشد و استقلال خود در تصمیمگیری و اجرای برنامه را محدود کند و گاهی ممکن است اختلافهایی در این زمینه بروز کند که ادامه کار را برای طرفین مشکل کند.
انواع سرمایه گذاران استارت آپ:
فرشتگان سرمایهگذار:
این سرمایهگذاران معمولاً در فازهای اولیه (مرحله هسته) به حمایت مالی از استارت آپ ها میپردازند. میزان سرمایه گذاری در این مرحله از لحاظ رقمی خیلی بالا نیست. نام دیگر این سرمایه گذاری، سرمایه گذاری بذری است، برای آشنایی کامل با این نوع از سرمایه گذاری مقاله سرمایه گذاری بذری چیست و هدف آن چیست را مطالعه نمائید.
. تامین مالی جمعی:
برخی استارتاپها برای تامین سرمایه خود به جای آنکه به دنبال یک یا دو سرمایهگذار استارتاپ بزرگ با سرمایه کلان بگردند، ترجیح میدهند سرمایه موردنیاز خود را از افراد بسیار بیشتری با مقادیر سرمایهای کمتر جمعآوری کنند. به این راهکار تامین مالی جمعی یا CrowdFunding گفته میشود. در این حالت استارتاپها از طریق ظرفیتهای شبکههای اجتماعی و فضای مجازی، با ارائه طرح و نقشه دقیق استارتاپ خود و قابلیتهای بالقوه مفید آن برای مردم، افراد جامعه را ترغیب میکنند تا با پرداخت مبالغ دلخواه خود، از استارتاپ آنها حمایت کنند. برای انجام گرفتن بهتر این طرح، برخی وبسایتها وجود دارند که محل عرضه ایدههای استارتاپی و جمعآوری کمکهای مردمی هستند که میتوان از ظرفیت آنها برای تامین مالی جمعی استفاده کرد. تامین مالی جمعی در برخی موارد حتی سبب میشود بیش از سرمایه موردنیاز استارتاپ جمعآوری شود، بدون آنکه مسئله بازپرداخت کمکها یا سهیم شدن سرمایهگذاران مطرح شود.
. شتابدهندههای استارت آپ:
سازمانها یا شرکتهایی تحت عنوان شتابدهنده وجود دارند که به منظور تقویت کسبوکارهای نوپا و استارتاپی فعالیت میکنند و نقشی مشابه سرمایهگذار استارتاپ را دارند. این سرمایهگذاران نیز در فازهای اولیه شروع به سرمایهگذاری میکنند و زمانی که در خصوص موفقیت پروژه شما قانع شوند، فرصتهای مالی و غیرمالی مناسبی را برای کسبوکار شما فراهم میکنند و در ازای آن در سهام استارتاپ شما شریک میشوند و یا امتیازات مالی دیگری دریافت میکنند. برای این منظور، شما باید طرح دقیق پروژه خود را به همراه اطلاعات کامل از ابعاد مختلف آن به سازمانهای شتابدهنده ارائه دهید. اگر تیم تحقیقاتی این سازمانها از موفقیت نسبی پروژه شما مطمئن باشد، میتواند در قالب اعطای سرمایه، انتقال تجربه، در اختیار گذاشتن فضای کار و یا آموزش پروژه شما را هدایت کند. البته همانطور که ذکر شد، شتابدهندهها با دریافت سهام در سود استارتاپ شما شریک خواهند بود و باید از صرفه اقتصادی چنین موضوعی مطمئن باشید. برای آشنایی هرچه بیشتر با شتابدهنده ها و امکانات آنها مقاله شتابدهنده چیست؟ و هدف آن چیست؟ را مطالعه کنید. یکی از امکاناتی که شتابدهنده ها در اختیار استارتاپ ها قرار میدهند، فضای کار اشتراکی با هزینه های بسیار مناسب و فراهم آوردن جمعی دوستانه جهت تبادل و تعامل است در مقاله فضاهای کار اشتراکی مشهد و ایران به شاخص ترین فضاهای کار اشتراکی آشنا خواهید شد.
. شرکتهای سرمایهگذار خطرپذیر:
این شرکتها در فازهای بالاتر شروع به سرمایهگذاری با مبالغ بالا میکنند. این شرکتها باید دارای سایت باشند و معمولاً زمینههای موردعلاقه خود برای سرمایهگذاری را در سایتشان منتشر میکنند. کارآفرینان نباید به شرکتهای سرمایهگذاری که فاقد سایت هستند اعتماد کنند.
صندوق نوآوری و شکوفایی:
به موجب قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان مصوب ۱۳۸۹، با هدف تامین مالی شرکت های دانش بنیان تاسیس شده و با سرمایه ای که از بودجه سالانه دولت و صندوق توسعه ملی تامین می شود، فعالیت می نماید. خدمات و تسهیلات صندوق در حال حاضر شامل تأمین منابع مالی یا ضمانتی مورد نیاز شرکت های دانش بنیان از جمله انواع وام، ضمانتنامه (شرکت در مناقصه، حسن انجام کار، پیش پرداخت) و لیزینگ (اجاره به شرط تملیک، فروش اقساطی) می باشد.
صندوق های پژوهش و فناوری غیردولتی:
در آیین نامه اجرایی ماده ۴۴ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیری و ارتقای نظام مالی کشور ایجاد و توسعه صندوق های پژوهش و فناوری مورد تاکید قرار گرفته است. صندوق های مذکور به ارائه خدمات مالی، سرمایه گذاری خطرپذیر در طرح های پژوهشی، سرمایه گذاری در توسعه شرکت های دانش بنیان و غیره می پردازند.
نهادهای حمایتی دولتی:
نهادهای حمایتی دولتی شامل معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، ستادهای تخصصی فناوری کشور، پارک های علم و فناوری، مراکز رشد و دانشگاه ها می باشند. عمده حمایت های انجام شده توسط این نهادها، به صورت وام های کم بهره یا وام های بلاعوض از طریق کارگزارانی مانند بانک ها پرداخت می شود.
بانک ها:
برخی از بانک ها به عنوان اصلی ترین تامین کنندگان سرمایه، از کسب و کارهای نوپا حمایت می کنند. اما استارتاپها در آغاز کار خود، احتمال سوددهی اندکی دارند و همین موضوع میتواند فشار پرداخت اقساط وامهای بانکی را دوچندان کند. به همین خاطر استفاده از این راه حل اگر با تحقیق و شناخت درست انجام نشود، عواقب بدی، تا حد شکست پروژه و بدهکاریهای کلان بانکی را در پی خواهد داشت.
بورس و فرابورس:
یکی از راه های سرمایه گذاری در استارت آپ ها، فروش سهام استارت آپ در فراخوان بورس است (IPO). با این حال به دلیل سخت بودن شرایط ورود به بورس برای شرکت های نوپا، شرکت فرابورس در حال عملیاتی کردن ابزار مالی جدیدی با عنوان صندوق های سرمایه گذاری جسورانه و بازار شرکت های کوچک و متوسط جهت تأمین مالی کسب و کارهای کوچک و نوپا است.
روشهای جذب سرمایه در استارتاپ ها
عوامل مهمی در راهاندازی پروژههای استارتاپ دخلالت دارند. در بین تمامی این موارد، ایده جدید و جذب سرمایه از بقیه مهمتر است. خلق ایده ناب به این راحتیها هم نیست. اما کارآفرینان زیادی بودهاند که در کنار داشتن ایده خوب باز هم نتوانستهاند روش مناسبی برای جذب سرمایه برای استارتاپ خود پیدا کنند و به همین دلیل شکست خورده اند. ببینید از میان روشهای جذب سرمایه زیر کدام بیشتر به درد استارتاپ شما می خورد و همان را در پیش بگیرید:
پیدا کردن سرمایهگذار
در این روش، پس از اینکه تمامی مقدمات راه اندازی استارتاپ خود را پشت سر گذاشتید و نوبت به تولید و معرفی محصول یا خدماتتان رسید، اکنون باید سرمایه گذار یا سرمایه گذارانی را متقاعد کنید که در استارتاپ شما سرمایه گذاری کنند. اگر ایده استارتاپ خود را به خوبی معرفی کنید احتمال اینکه سرمایه گذاران با محصولات شما آشنا شده و از این طریق جذب شوند زیاد است. گاهی اوقات ممکن است یک ایده به قدری جذاب و ناب باشد که حتی افراد تازه کار هم بتوانند سرمایه گذاران بزرگ را جذب کنند.
در واقع سرمایهگذاران، کاری به غیر از سرمایهگذاری بلد نیستند، این افراد و شرکتها دائم به دنبال ایدههای ناب و درجه یک هستند تا سرمایه خود را به گردش بیاندازند، به همین دلیل اگر در تبلیغ و اطلاع رسانی برای استارتاپ خود به خوبی عمل کرده باشید احتمال زیادی وجود دارد که ایده و فکر جدید شما مورد توجه سرمایهگذاران قرار گیرد و آنها به شما پیشنهاد سرمایهگذاری بدهند.
جذب سرمایه از طریق شتابدهنده ها
شتابدهنده استارتاپ یا به اختصار شتابدهنده از ابتدای کار یک استارتاپ آن را تحت پوشش خود در میآورند و برای این کار از میان شرکت کنندگان، پس از مدتی کوتاه ایدهای را برگزیده و به عنوان استارتاپ انتخاب میکند. شتابدهندهها با سرمایهگذاری اولیه بر روی یک شرکت نوپا، درصدی از مالکیت آن را در اختیار گرفته و در مقابل به گردانندگان پروژه آموزشهای لازم و خدماتی در مسیر ارزش آفرینی سریعتر برای کسب موفقیت را خواهند داد.
استقبال عمومی از ایدهها
ممکن است در ابتدای راه اندازی استارت آپ، سرمایه تان کم باشد. با این وجود باز هم می توان با همین مقدار، توجه عموم را به سمت خود جلب کرد. زمانی که سرمایه گذاران بدانند ایدهها و محصولات با استقبال عمومی مواجه شده اند، برای سرمایه گذاری ترغیب می شوند و می توانید جذب سرمایه کنید. مشتریان به یکباره به سمت ایدههای جدید حرکت نمی کنند بلکه نیاز به زمان دارد و با پشتکار می توان آنها را با خود همراه کرد.
مقالاتی که شاید به مطالعه آن علاقمند باشید:
- رایجترین اشتباهات استارتاپ ها
- مزایای استفاده از فضای کار اشتراکی چیست؟
- چگونه استارتارتاپ ثبت کنیم
- دلایل ضرورت مشاوره استارتاپی
تهیه و تنظیم: مونا فدایی، تکتم زحمتکش مرجانه
منابع:
