صنایع فرهنگی نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا میکنند. این صنایع برگرفته از ذهن، دانش و خلاقیت بشر میباشد، و بدون این صنایع گوناگون هیچ کشوری قادر به ادامه حیات خود نخواهد بود. در حالی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته پایههای اقتصاد خود را بر روی منابع طبیعی استوار کردهاند، برخی کشورهای پیشرفته توانستهاند افقهای تازهای را به روی انواع جدید صنعت باز کرده و ثروت ملی خود را به گونه ای چشمگیر افزایش دهند. این دسته از کشورها با بهرهگیری از ظرفیتهای فرهنگی، هنری و اجتماعی موجود راهی را به سوی شاخه جدیدی از صنعت تحت عنوان (صنایع خلاق) باز کردهاند.
صنایع فرهنگی در نگاه مرسوم به معنای نگاه تجاری، اقتصادی و کسب منفعت از خاستگاهها، نمادها، محصولات و خدمات فرهنگی است. این صنعت پراهمیت در تمامی جهان نه تنها به رسمیت شناخته شدهاست، بلکه بخش اعظمی از تولید ناخالص داخلی کشورها را تشکیل میدهد. رایجترین طبقهبندی برای صنایع فرهنگی و خلاق به شرح ذیل میباشد.
طبقه بندی صنایع خلاق
تلویزیون، هنرهای بصری، فیلم، موسیقی، رادیو، هنرهای نمایشی، روزنامهها و مجلات، تبلیغات، معماری، کتب (نشر) و بازی می باشد. بیشترین سهم در درآمدزایی حاصل از صنایع فرهنگی و خلاق مربوط به تلویزیون و هنرهای بصری بوده وکمترین میزان درآمد نیز مربوط به حوزه رادیو میباشد. صنعت موسیقی و فیلمسازی اگرچه نسبت به سایر حوزهها درآمدزایی کمتری داشته است اما نیروی کار نسبتاً بالایی را درگیر خود کردهاست.
به صورت سنتی تصور بر این است که هنرمندها توانایی کسب ثروت را ندارند. ارزش یک هنرمند به کسب ثروت نیست. با این نوع تفکر تمایل افراد به فعالیت در هنر کاهش می یابد. اما مدل سازی و وجود بیزینس پلن ها در صنایع خلاق موجب استفاده از ظرفیت چپ مغز و کسب ثروت خواهد شد. برای آشنایی بیشتر با این مبحث پیشنهاد میکنم مقاله مدل سازی کسب و کارها در صنایع خلاق را که خلاصه گفتگوی جذاب با آقای دکتر رضا لطفی می باشد را مطالعه نمائید.
نقش صنایع خلاق در اقتصاد
امروزه از جمله مهمترین اهداف اقتصاد کلان، رشد و توسعه و اشتغال کامل (کاهش بیکاری) میباشد. که این اهداف اقتصادی، شامل تولید بیشتر، مصرف بیشتر، درآمد بالاتر و تقاضای نیروی کار بالاتر میباشد و به وسیله آنها، رشد اقتصادی و کاهش بیکاری حاصل میگردد. در سال 2013، از جانب صنایع فرهنگی و خلاق در سراسر جهان درآمدی برابر با 2.250 میلیارد دلار حاصل و موجب به کارگیری 29 میلیون نفر شده است. طبق این گزارشات صنایع فرهنگی و خلاق در سراسر جهان نقش مهمی در اقتصاد جهانی و توسعهیافتگی جوامع ایفا میکند که باید همواره مدنظر سیاست گذاران اقتصادی و فرهنگی قرار گیرد.
طبق پژوهشهای انجام شده توسط CISAC(کنفدراسیون بین المللی انجمن نویسندگان و مؤلفان) در حال حاضر بالغ بر 2250 میلیارد دلار در کل جهان به اقتصاد صنایع خلاق اختصاص دارد که این رقم حدود 3 درصد از کل تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدهد. همچنین صنایع خلاق در سراسر جهان توانستهاند حدود 30 میلیون شغل ایجاد کنند که این میزان تقریباً یک درصد از کل جمعیت فعال جهان را تشکیل میدهد. در این میان آسیا و اقیانوسیه با حدود 743 میلیارد دلار اقتصاد خلاق توانسته حدود 12.7 میلیون شغل ایجاد کند و جایگاه اول را در این زمینه به خود اختصاص دهد. پس از آسیا و اقیانوسیه، اروپا با 709 میلیارد دلار و 7.7 میلیون شغل، آمریکای شمالی با 620 میلیارد دلار و 4.7 میلیون شغل، آفریقا و خاور میانه با 58 میلیارد دلار و 2.4 میلیون شغل و آمریکای لاتین با 124 میلیارد دلار و 1.9 میلیون شغل در جایگاههای بعدی قرار دارند. آن گونه که آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) گزارش میدهد، کشور چین توانسته در سال 2105 میلادی با درآمدی بالغ بر 125 میلیارد دلار به عنوان بزرگترین صادر کننده صنایع خلاق در جهان شناخته شود.
بر اساس آمارهای آنکتاد میزان اقتصاد خلاق در سطح جهان با سرعت بالایی رو به افزایش است که این امر نشان از اهمیت این مسئله دارد. همچنین تحقیقات نشان میدهد که کشورهای در حال توسعه تاکنون نتوانستهاند در زمینه صنایع خلاق فعالیت قابل توجهی داشته باشند. البته این واقعیت دلایل زیادی دارد که از جمله آنها میتوان به مسائل سیاسی بین کشورها، بحرانهای اقتصادی، فقدان زیرساختهای فرهنگی و … اشاره کرد. با همه این مسائل به نظر میرسد توجه دولتها حداقل در دراز مدت برای رسیدن به شکوفایی اقتصاد خلاق و فراهم کردن بسترهای مقتضی امری ضروری است.
نقش شتابدهنده ها بر توسعه صنایع خلاق
اگر جزو دنبال کنندگان فضای کسبوکار به ویژه کسبوکارهای مدرن باشید، حتماً کلمه «شتابدهنده» را زیاد شنیدهاید. این واژه که از عمر آن تنها حدود یک دهه میگذرد، در همین مدت کم توانسته تحولی را در فضای کسبوکار به وجود آورد. اهمیت شتابدهندهها به حدی است که بدون وجود آنها تصور فضای کسبوکارهای مدرن امری غیرممکن خواهد بود. در کشور ما نیز شتابدهندهها در طول چند سال اخیر توانستهاند بستری را برای ایجاد کسبوکارهای مؤثر فراهم کرده و از این طریق نه تنها اقتصاد، بلکه فرهنگ جامعه را نیز دستخوش تغییر قرار دهند. به همین خاطر شتابدهندهها را میتوان یکی از ارکان اصلی زیست بوم خلاق به حساب آورد؛ زیرا در صنایع خلاق اقتصاد و فرهنگ به عنوان دو رکن اصلی شناخته میشوند و کسبوکارهای نوین نیز پیرامون همین دو رکن شکل میگیرند. در این مقاله قصد داریم به بررسی اهمیت شتابدهندهها در صنایع خلاق بپردازیم و ببینیم که چگونه این مجموعهها میتوانند زمینههای توسعه زیست بوم خلاق را فراهم کنند. برای مطالعه کامل این مبحث می توانید مقاله نقش شتابدهنده ها بر توسعه صنایع خلاق را مطالعه نمائید.
گردآورندگان: تکتم زحمتکش مرجانه، مونا فدایی
منابع:
